Visserij

Hier doen we het VooR!

Een economisch vitale visserij vormt een onlosmakelijk deel van de rijke Waddenzee. Een visserij die de schelpdiervoorraden wijs benut, oog heeft voor gezonde bodemstructuren, ongestoorde gebieden respecteert en een gezonde vis- en garnalenstand nastreeft via haar beheer. In het bereiken van het perspectief van de Rijke Waddenzee speelt de visserij aldus een cruciale rol. Een inzet op de realisatie van de visserijconvenanten en -akkoorden blijft daarom onontbeerlijk. Daarbij wordt een economisch vitale visserij als een onlosmakelijk deel gezien van de rijke Waddenzee.

Om dit doel te bereiken werkten we in 2020 aan:

Uitvoering visserijconvenanten en -akkoorden

Project in het kort

Op verzoek van de opdrachtgevers blijft PRW als verbindende partij de onafhankelijke secretariaten van de verschillende akkoorden verzorgen. Ook ziet PRW toe op het bereiken van de afgesproken doelen en jaagt waar nodig de innovatie aan. Het gaat hierbij om het mosselconvenant, het garnalenconvenant, het handkokkelakkoord en het oesterakkoord.

Dit hebben we gedaan

Een belangrijk wapenfeit is dat de Europese Commissie na 3 jaar het groene licht gaf voor de openstelling van de Tenderregeling Garnalenvisserij. PRW leverde  vanuit de rol van secretaris van het garnalenconvenant een belangrijke bijdrage. In de periode van 30 maart tot en met 1 mei stond de regeling open. De deelname van garnalenvissers aan de opengestelde tenderregeling viel helaas te laag uit. Omdat partijen en het Waddenfonds een groot belang hechten aan een succesvolle tenderregeling, is gewerkt aan een aangepaste regeling. Inmiddels ligt deze aangepaste regeling ter toetsing bij de Europese Commissie. Hopelijk kan dan de regeling in het eerste kwartaal van 2021 opnieuw worden opengesteld. In dit kader organiseerde PRW een deskundigensessie over de gebiedsbescherming in het oostelijk Wad. Dat bracht een voorstel met voorkeursgebieden voor gesloten gebieden voor de garnalenvisserij in het oostelijk Wad.

Vrijwel geheel 2020 stond in het teken van het bereiken van een nieuw mosselconvenant. De complexe puzzel zit in de ambitie om de mosselzaadvisserij geheel bodemvrij te maken, terwijl er toch voldoende economisch perspectief blijft voor de mosselvissers. Het zoeken naar mogelijkheden voor kweek buiten de Waddenzee lag daarbij gevoelig, maar is inmiddels bespreekbaar. PRW heeft voor dat specifieke traject een analyse uitgevoerd en een advies opgesteld. Partijen hebben aangegeven een pilot hiervoor op te willen pakken als onderdeel van de set nieuwe afspraken van het Mosselconvenant.

PRW ondersteunde de oesterrapers bij het ontwikkelen van hun allereerste raapplan en het opstellen van een passende beoordeling. Dat proces was verre van eenvoudig, omdat er ook binnen deze groep verschillende beelden bestaan over het op duurzame wijze rapen van oesters. Een gezamenlijk raapplan vormt sinds 1 juli de onderlegger van de nieuw verleende Wet natuurbescherming vergunning. Inmiddels heeft een gerechtelijke uitspraak er toe geleid dat de provincie Fryslân alsnog gedwongen is om twee extra bedrijven toe te laten. Daarmee moeten de eerdere afspraken worden opengebroken en herzien. Naast het raapplan wordt eveneens gewerkt aan de organisatie van de oesterrapers en het onderzoeksprogramma.

Voor de handkokkelvisserij begeleidde PRW een onderzoek naar de mogelijke effecten van de handkokkelvisserij op de populatie van scholeksters. Het eindrapport bevestigt dat de huidige afspraken in het handkokkelakkoord ook in voedselarme jaren afdoende is om significante effecten op de totale scholeksterpopulatie uit te sluiten. Het rapport geeft daarnaast aan dat er heel lokaal omstandigheden kunnen zijn waar dat effect niet kan worden uitgesloten. De natuurorganisaties kunnen zich vinden in de conclusies, maar gaan nog na of de lokale omstandigheden nog aanleiding geven voor nader onderzoek.

Dit hebben we in 2020 bereikt

Er is een Brussels akkoord op de Tenderregeling Garnalenvisserij. Met helderheid over welke gebieden het best beschermd moeten worden bij een succesvolle uitvoering van de Tenderregeling Garnalenvisserij. Het oesterrapen vindt sinds 1 juli plaats op basis van een gezamenlijk raapplan van alle geselecteerde oesterrapers. En met bijbehorende Wet natuurbescherming vergunning. Om natuurlijke mosselbanken meer ruimte te geven, en daarmee de natuur te herstellen, is afgesproken om de bodemmosselzaadvisserij in de Waddenzee af te bouwen. Met mosselzaadinvanginstallaties blijft de kweek van mosselen, en daarmee behoud van een gezonde mosselsector, mogelijk. De afspraken zijn vastgelegd in het convenant Transitie mosselsector en natuurherstel Waddenzee.

”De Commissie merkt op dat de tenderregeling verschillende doelstellingen van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid bevordert, zonder negatieve gevolgen voor andere doelstelling.(uit besluit EC 10.03.2020, steunmaatregel SA.44979 (2019/N) – Nederland Tenderregeling Garnalenvisserij Waddenzee. Dit houdt in dat het beschermen van natuur door middel van het opkopen van visrechten op vrijwillige basis, tegen een passende financiële vergoeding, past binnen de doelstellingen van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid.

Kansen verdere verduurzaming Waddenvisserij

PROJECT IN HET KORT

Het toekomstperspectief 2050 voor de visserij staat nog niet vast. Een vergaande verandering kan worden gerealiseerd door een economisch vitale sector die werkt aan een visserij die zo veel mogelijk vrij van de bodem vist, zonder of met geringe bijvangst en een vangstniveau of intensiteit waarbij alleen het ‘surplus’ van de doelsoorten wordt geoogst. Vissoorten die onder druk staan worden niet bevist. Dat vereist een sprong in denken en in techniek. De uitdaging wordt nog groter als daarnaast de ambitie is om de regionale betekenis van de visserij op sociaal en economisch gebied te behouden of te versterken. Daarvoor zet het programma in op een kennisplatform, regionaal duurzaam (economisch) medegebruik, benutting nieuwe kansen op het gebied van aquacultuur en een gemeenschappelijke visie.

DIT HEBBEN WE GEDAAN

Begin 2020 organiseerde PRW een creatieve 24 uurs WadLab-sessie met frisdenkers en koplopers uit de voedselketen. Met als thema “Van het Wad op het bord; een toekomstbestendige oogst van voedsel uit en rond de Waddenzee”. Dit leverde onder andere het inzicht op dat voedsel misschien wel opgepakt moet worden als één van de centrale thema’s in de transitie die het Waddengebied nodig heeft. De sessie leidde ook tot een aantal concrete acties/resultaten. PRW werkt verder aan drie projecten: De briljante Wadgarnaal, De nieuwe Waddenzee ondernemer en Zilte kansen voor de Waddenregio.

PRW interviewde mensen vanuit de visserij, natuurorganisaties, wetenschap en beleid over duurzame oogst van vis, schaal- en schelpdieren uit de Waddenzee. De verduurzaming van economisch medegebruik vraagt immers ook om een visie hoe een duurzame oogst er uit ziet. Deze verkenning naar streefbeelden en achterliggende redeneerlijnen geeft een beter inzicht over welke punten overeenstemming bestaat en waarover niet. PRW faciliteerde de gezamenlijke visserij-organisaties, onder leiding van Tineke Netelenbos, in hun verkenning naar een integraal visserij beheeroverleg. Met het Waddenzeevisserij Platform als resultaat.

Op verzoek van de Stichting Zilte Zone onderzocht PRW een mogelijke doorstart van de waterbassins in Polder Wassenaar. Deze bassins kunnen goed functioneren als een opschalingshub van onderzoek naar praktijk voor aquacultures. Dit zou op termijn de druk op de Waddenzee kunnen verminderen. Met betrokken partijen liet PRW de technische haalbaarheid en een ontwerp van een zo natuurlijk mogelijke waterinlaat tussen de Waddenzee en Polder Wassenaar onderzoeken.


DIT HEBBEN WE IN 2020 BEREIKT

Met het WadLab hebben we een handelingsperspectief voor een toekomstbestendige oogst van voedsel in en om de Waddenzee verkend en is een nieuw netwerk binnen de voedselketen gecreëerd. Vanwege Covid-19 is er beperkt gewerkt aan de uitwerking van de pilots en heeft de studiereis naar Zeeland niet kunnen plaatsvinden. Hopelijk kan er in 2021 volop worden gewerkt aan de pilots en de studiereis. De visserijorganisaties in de Waddenzee verenigden zich in het Waddenzeevisserij Platform. Via dit Platform kan namens alle visserijsectoren overlegd worden met overheden en natuurorganisaties. Het platform zal zich al werkende weg ontwikkelen. Een overzicht van denkbeelden over passende oogst vanuit de Waddenzee vormt de basis voor verdere visievorming over een gezamenlijk streefbeeld.

Een verkenning naar de (technische) haalbaarheid en het ontwerp van een zo natuurlijk mogelijke en goed functionerende waterinlaat tussen de Waddenzee en Polder Wassenaar. Als blijkt dat er zicht is op een rendabele exploitatie van de bassins worden andere partijen gevraagd de realisatie van de verbeteringen op zich te nemen.

Ik vraag me af of, als we alle convenanten over elkaar heen leggen, we de rijke Waddenzee terug krijgen. Resultaten kunnen per sector wel goed zijn maar bij elkaar opgeteld niet. De Waddenzee lijkt dan wel een ‘lappendeken’. Misschien moeten we, net als voor de Noordzee, naar een Waddenzee akkoord. – Arjen Kok, Natuurmonumenten.